Jest to fundamentalne badanie, które dostarcza informacji o pracy samych nerek, ale także o pracy różnych organów tego typu jak wątroba albo trzustka. Pozwala także stwierdzić, czy w drogach moczowych nie mamy stanu zapalnego.

Badanie moczu polega na sprawdzeniu jego kwasowości i obecności białka, bilirubiny oraz glukozy. Obecność białka w moczu może wskazywać na dolegliwości nerek. Może także wskazywać na stan zapalny układu moczowego lub niesprawność krążenia. Jeśli białko pojawi się w moczu ciężarnej pani, w takiej sytuacji może być to oznaka stanu przedrzucawkowego. Obecność bilirubiny w moczu może świadczyć o mechanicznej żółtaczce bądź o marskości wątroby. Obecność glukozy może sygnalizować cukrzycę lub zapalenie układu moczowego. Odwirowanie moczu pozwala rozdzielić części stałe od płynu. W osadzie moczu jest badana obecność krwinek białych oraz bakterii, ale także krwinek czerwonych, nabłonków oraz innych nieprawidłowych form komórkowych, które mogą wskazywać na dolegliwości nerek. Jeżeli w moczu występują zarazki, to w takiej sytuacji powinien być zrobiony posiew moczu.

Aby badanie (rtg dłoni) moczu było najbardziej miarodajne, dzień przed jego pobraniem należy wciąż przyjmować zalecone lekarstwa. Nie trzeba spożywać alkoholu oraz dużych ilości kawy oraz herbaty. Nie można również żuć gumy oraz korzystać z preparatów, które odświeżają oddech. Należy także unikać jedzenia buraków, jagód i dużych ilości marchewki, gdyż te warzywa mogą posiadać wpływ na zmianę koloru moczu. Trzeba także stronić od wykonywania bardziej znaczącego fizycznego wysiłku. Próbka moczu jest pobierana do szczególnego zbiorniczka, który możemy nabyć w aptece.

Przed oddaniem próbki moczu do pojemniczka, należy umyć dłonie i dokładnie podmyć obszary ujścia cewki moczowej. Nie trzeba dotykać wewnętrznej strony zbiorniczka. Do badania jest wykorzystywany mocz z nocy ze strumienia środkowego.